Jak można zakończyć współpracę pracodawcy z pracownikiem
Istnieje kilka sposobów zakończenia współpracy między pracodawcą a pracownikiem, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Oto trzy główne rodzaje umów, które można zawrzeć:
- Umowa o pracę na okres próbny: Umowa tego rodzaju daje zarówno pracodawcy, jak i pracownikowi możliwość zakończenia współpracy w trakcie okresu próbnego. W przypadku decyzji o zakończeniu umowy w tym okresie, obie strony nie mają obowiązku podawania przyczyn.
- Umowa o pracę na czas określony: W przypadku umowy o pracę na określony czas, jej zakończenie następuje automatycznie po upływie ustalonego okresu. W takiej sytuacji nie jest wymagane dodatkowe działanie ani powód rozwiązania umowy.
- Umowa o pracę na czas nieokreślony: W przypadku umowy o pracę na czas nieokreślony, zarówno pracodawca, jak i pracownik mają możliwość zakończenia współpracy za porozumieniem stron. W takiej sytuacji konieczne jest złożenie wypowiedzenia, zgodnie z ustalonymi w umowie lub przepisami prawnymi terminami.
W każdej z tych sytuacji zarówno pracodawca, jak i pracownik mają prawo zakończyć współpracę, jednak wymagane są określone procedury i przestrzeganie obowiązujących terminów. Obowiązujące przepisy przewidują pięć różnych sposobów zakończenia współpracy między pracownikiem a pracodawcą. Oto te sposoby:
- Rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron: Zarówno pracodawca, jak i pracownik mogą zgodnie zdecydować o zakończeniu współpracy i rozwiązać umowę o pracę. Ta forma rozwiązania umowy wymaga wzajemnej zgody i porozumienia między stronami.
- Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem: Zarówno pracodawca, jak i pracownik mają możliwość rozwiązania umowy o pracę poprzez złożenie wypowiedzenia drugiej stronie. Wypowiedzenie powinno być zgodne z terminami i wymogami określonymi w umowie lub przepisach prawa pracy.
- Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia: W niektórych sytuacjach, na przykład w przypadku ciężkiego naruszenia obowiązków przez jedną ze stron, umowę o pracę można rozwiązać natychmiast, bez konieczności złożenia wypowiedzenia. W takiej sytuacji konieczne jest jednak spełnienie określonych przesłanek określonych przez prawo.
- Rozwiązanie umowy o pracę z upływem czasu, na który została zawarta: W przypadku umowy o pracę na czas określony, umowa automatycznie wygasa po upływie ustalonego terminu. Nie jest wymagane żadne dodatkowe działanie ani złożenie wypowiedzenia.
- Wygaśnięcie stosunku: W pewnych przypadkach, na przykład w przypadku śmierci pracownika lub upadku pracodawcy, stosunek pracy może wygasnąć automatycznie.
W zależności od rodzaju umowy o pracę i powodów zakończenia współpracy, każdy z tych sposobów ma różne konsekwencje prawne i praktyczne dla zarówno pracodawcy, jak i pracownika. Obowiązki pracodawcy oraz prawa pracownika związane z zakończeniem współpracy zależą przede wszystkim od rodzaju umowy o pracę, która została zawarta oraz przyczyn, które skłaniają do zakończenia współpracy. Przyczyna rozstania będzie decydować o trybie lub trybach rozwiązania umowy o pracę, które można zastosować.
Jak określić właściwy sposób rozwiązania umowy
Przed podjęciem decyzji o zakończeniu współpracy z pracownikiem, ważne jest określenie właściwego sposobu rozwiązania umowy, który może być stosowany w konkretnej sytuacji. Często pracodawca będzie mieć do wyboru więcej niż jedną opcję. Wybór odpowiedniego sposobu zależy głównie od przyczyny, która skłania pracodawcę do rozwiązania umowy. Na przykład, jeśli pracownik nie spełnia oczekiwań pracodawcy, ma on możliwość rozwiązania umowy za porozumieniem stron, za wypowiedzeniem lub odczekania, aż umowa naturalnie wygaśnie - jeśli jest to umowa na okres próbny lub czas określony. Niemniej jednak, umowa nie może zostać rozwiązana bez wypowiedzenia.
Nie można wypowiedzieć umowy o pracę w przypadku, gdy:
- Pracownik złożył wniosek o zmianę warunków pracy na bardziej przewidywalne lub bezpieczniejsze.
- Pracownik jednocześnie pracuje u innego pracodawcy lub ma inne zatrudnienie.
- Pracownik domaga się ujawnienia informacji dotyczących warunków zatrudnienia.
- Pracownik korzysta z prawa do szkoleń niezbędnych do wykonywania swojej pracy, kosztem pracodawcy i w czasie pracy.
Pracodawca będzie zobowiązany udowodnić, że decyzja o rozwiązaniu umowy o pracę z pracownikiem była motywowana innymi przyczynami niż wymienione powyżej. Z drugiej strony, jeśli przyczyną jest fakt, że pracownik był obecny w pracy po spożyciu alkoholu, pracodawca może rozwiązać umowę za porozumieniem stron, za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia. Podobnie sytuacja wygląda, gdy pracownik jest nieobecny w pracy przez dłuższy czas z powodu choroby.
Jak rozwiązać umowę za porozumieniem stron
Rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron jest najbardziej korzystnym sposobem zakończenia współpracy między pracodawcą a pracownikiem. Aby to zrobić, wymagane są następujące kroki:
- Wymagana jest zgoda obu stron na rozwiązanie umowy.
- Należy wspólnie podpisać dokument, który potwierdza termin i warunki zakończenia współpracy przez obie strony.
Umowę za porozumieniem stron można rozwiązać niezależnie od tego, czy została zawarta na okres próbny, czas określony czy czas nieokreślony. To oznacza, że:
- Pracodawca może zaproponować zawarcie porozumienia w dowolnym momencie współpracy z pracownikiem.
- Zawarte porozumienie może ustalać, że data rozwiązania umowy za porozumieniem stron będzie dowolnym dniem wybranym przez pracodawcę i pracownika (niekoniecznie dniem podpisania porozumienia).
Propozycję rozwiązania umowy za porozumieniem stron może zgłosić zarówno pracodawca, jak i pracownik. Porozumienie musi być zawarte na piśmie w dwóch egzemplarzach o identycznej treści. Jeden z egzemplarzy należy zachować w aktach osobowych pracownika, a drugi dostaje pracownik. Treść porozumienia o rozwiązaniu umowy o pracę poza wymaganymi informacjami o dacie rozwiązania stosunku pracy i oświadczeniem stron, że ustalają termin rozwiązania umowy, może zawierać również informacje dotyczące:
- Sposobu wykorzystania lub rozliczenia urlopu wypoczynkowego, który przysługuje pracownikowi.
- Zwrotu sprzętu służbowego.
- Terminu wypłaty wynagrodzenia oraz terminu i sposobu wypłaty innych świadczeń, takich jak premia czy prowizja.
Pracodawca ma obowiązek wystawić pracownikowi świadectwo pracy w dniu rozwiązania umowy o pracę, czyli:
- W dniu zawarcia porozumienia, jeśli z tym dniem kończycie współpracę.
- W terminie określonym.
Kiedy umowa zakończy się bez inicjatywy stron
W niektórych sytuacjach umowa o pracę może rozwiązać się lub wygasnąć bez konieczności podejmowania działań przez pracownika lub pracodawcę. Oznacza to, że nie jest wymagane żadne oficjalne potwierdzenie woli zakończenia współpracy. Takie sytuacje mogą być zależne od stron (na przykład decyzja o nieprzedłużeniu umowy z pracownikiem) lub wynikać z okoliczności niezależnych od nich (na przykład śmierć pracodawcy). W tych przypadkach nie jest konieczne składanie drugiej stronie żadnego dokumentu potwierdzającego zakończenie współpracy.
Umowa może zakończyć się w następujących sytuacjach:
- Umowa o pracę została zawarta na określony czas, a termin jej rozwiązania upłynął, przy czym strony nie planują kontynuowania współpracy.
- Występują nagłe okoliczności, takie jak śmierć pracownika, śmierć pracodawcy lub aresztowanie pracownika, które powodują wygaśnięcie umowy.
Jeśli pracodawca zamierza kontynuować zatrudnienie pracownika po zakończeniu umowy, należy zawrzeć z nim kolejną umowę o pracę. Jednak jeśli pracodawca nie planuje dalszej współpracy, nie jest konieczne składanie żadnego oświadczenia.
Obowiązki jako pracodawcy to:
- Wydanie pracownikowi świadectwa pracy.
- Wyrejestrowanie pracownika z ubezpieczeń społecznych w ciągu 7 dni od rozwiązania umowy.
Jeśli umowa o pracę zakończyła się z upływem okresu, pracownik nie ma prawa odwoływać się do sądu pracy ani zgłaszać roszczeń wobec pracodawcy z tego tytułu.