Urlop macierzyński i przywileje z nim związane
Pracodawca ma obowiązek udzielenia urlopu macierzyńskiego pracownikom, którym przysługuje tego typu zwolnienie od pracy. Należy zaznaczyć, że urlop macierzyński do wykorzystania przez ojca przysługuje w takim wymiarze, w jakim matka dziecka go nie wykorzystała. Z urlopu macierzyńskiego może skorzystać inny członek rodziny w określonych przypadkach:
- śmierć matki,
- porzucenie dziecka przez matkę,
- gdy matka przebywa w szpitalu/zakładzie leczniczym i nie może sprawować osobistej opieki,
- kiedy matka posiada orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji.
Wymiar urlopu macierzyńskiego
Wymiar urlopu zależy od ilości dzieci urodzonych w trakcie jednego porodu. W przypadku urodzenia:
- jednego dziecka wymiar urlopu wynosi 20 tygodni,
- dwójki dzieci wymiar urlopu wynosi 31 tygodni,
- trójki dzieci wymiar urlopu wynosi 33 tygodnie,
- czwórki dzieci wymiar urlopu wynosi 35 tygodni,
- piątki dzieci i więcej wymiar urlopu wynosi 37 tygodni.
W przypadku osób, które przyjęły dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, również przysługuje prawo do urlopu macierzyńskiego. Wymiar urlopu w przypadku przyjęcia jest zależny od ilości przyjętych dzieci:
- jednego dziecka wymiar urlopu wynosi 20 tygodni,
- dwójki dzieci wymiar urlopu wynosi 31 tygodni,
- trójki dzieci wymiar urlopu wynosi 33 tygodnie,
- czwórki dzieci wymiar urlopu wynosi 35 tygodni,
- piątki dzieci i więcej wymiar urlopu wynosi 37 tygodni.
Należy pamiętać, że urlop macierzyński przysługuje do momentu ukończenia przez dziecko 7 roku życia. Minimalny wymiar urlopu macierzyńskiego wynosi 9 tygodni, a za czas tego urlopu pracownikowi przysługuje zasiłek macierzyński.
Przerwanie urlopu macierzyńskiego
Matka dziecka może przerwać urlop macierzyński, jeśli przebywa w szpitalu bądź zakładzie leczniczym i nie może osobiście sprawować opieki nad dzieckiem. Jednak aby członek rodziny mógł skorzystać z urlopu macierzyńskiego, muszą zostać spełnione warunki:
- matka do momentu przerwania urlopu macierzyńskiego wykorzystała minimum 8 tygodni od dnia porodu,
- część pozostałego przysługującego urlopu przejmie ojciec bądź inny członek rodziny.
Wniosek o rozpoczęcie urlopu macierzyńskiego składa ojciec bądź inny członek rodziny. Do składanego wniosku należy dołączyć oświadczenie matki o przerwaniu urlopu macierzyńskiego. Ojciec rozpoczyna urlop w terminie wskazanym we wniosku, termin ten powinien przypadać na dzień, gdy matka dziecka przebywa w szpitalu.
Zawieszenie urlopu macierzyńskiego
W przypadku, gdy nowo narodzone dziecko wymaga dłuższego pobytu w szpitalu, matka wykorzystuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni. Po tym okresie może zawiesić urlop macierzyński i wykorzystać jego pozostałą część po powrocie dziecka ze szpitala.
W trakcie przerwy rodzic może skorzystać ze zwolnienia z pracy w takiej samej formie jak przypadku choroby dziecka do lat 14.
Skrócony urlop macierzyński
Ze skróconego urlopu macierzyńskiego skorzystać może matka, która urodziła martwe dziecko, poroniła, bądź w przypadku, gdy dziecko umrze przed upływem 8 tygodnia. Skrócony urlop macierzyński przysługuje w wymiarze do 8 tygodni oraz nie może być krótszy niż 7 dni. W przypadku, gdy dziecko umrze po upływie 8 tygodnia życia, matce przysługuje tylko tydzień skróconego urlopu macierzyńskiego. Pracownica, która chce skorzystać ze skróconego urlopu macierzyńskiego, powinna złożyć wniosek o jego udzielenie.
Urlop rodzicielski
Bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego rodzic może skorzystać z urlopu rodzicielskiego. Rodzic może skorzystać z tego urlopu do 6 roku życia dziecka, a wymiar wynosi:
- w przypadku urodzenia jednego dziecka do 32 tygodni,
- w przypadku urodzenia dwójki dzieci bądź więcej do 34 tygodni.
Urlop rodzicielski przysługuje również innym członkom rodziny w przypadku:
- śmierci matki dziecka,
- porzucenia dziecka przez matkę,
- kiedy matka przebywa w ośrodku leczniczym/szpitalu,
- kiedy matka posiada orzeczenie o niezdolności do pracy.
Aby rodzic mógł skorzystać z urlopu rodzicielskiego, musi złożyć wniosek wraz z aktem urodzenia dziecka. Wnioskować może o całość lub część wymiaru urlopu. Po powrocie z urlopu rodzicielskiego pracownika należy dopuścić do pracy na dotychczasowym stanowisku. Jeśli to niemożliwe, to należy dopuścić pracownika do stanowiska równorzędnego odpowiadającego kwalifikacjom pracownika.
Urlop wychowawczy
Wymiar urlopu wychowawczego wynosi 36 miesięcy, przysługuje pracownikom, którzy posiadają co najmniej 6 miesięczny staż pracy. Urlop ten jest bezpłatny, wyjątek stanowią osoby, które otrzymują niskie dochody (dochód nie może przekraczać kwoty 674 zł). Z urlopu wychowawczego rodzic może skorzystać do końca roku, w którym dziecko ukończy 6 rok życia. Każdy z rodziców ma wyłączne prawo do wykorzystania miesiąca urlopu wychowawczego, nie można tego prawa przenieść na drugiego rodzica.