Zlecenie czy dzieło. Jaką umowę wybrać?
Pracodawca ma dowolność wyboru zatrudnienia pracownika, jednak musi być zgodna z charakterem wykonywanej pracy. Dodatkowo wybór formy zatrudnienia definiuje przyszłe obowiązki pracodawcy oraz uprawnienia osoby zatrudnionej. Pracodawca nie może wybierać jakiejś formy zatrudnienia tylko dlatego, że tym samym może uniknąć obowiązków wynikających z prawa pracy bądź ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z Kodeksem Pracy pracownikiem jest osoba, która jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę.
Zlecenie zamiast etatu
Kodeks pracy jasno zakazuje zastępowania umowy o pracę umową cywilnoprawną, jeśli istnieją przesłanki charakterystyczne dla umowy o pracę. Takimi cechami mogą być:
- zobowiązanie do osobistego świadczenia pracy,
- określenie miejsca i godzin wykonywania pracy,
- określenie zakresu obowiązków, możliwości wydawania poleceń,
- wypłacanie wynagrodzenia za pracę.
Poprawność dobranej formy zatrudnienia może zakwestionować kontrola ze strony Państwowej Inspekcji Pracy. Gdy podczas kontroli inspektor pracy stwierdzi, że w przypadku konkretnego pracownika zastosowano niewłaściwą formę zatrudnienia, wówczas może wystąpić z wnioskiem o przekwalifikowanie dotychczasowej formy zatrudnienia w np. umowę o pracę.
Dzieło zamiast zlecenia
Tak jak w przypadku zastępowania umowy o pracę umową zlecenia, tak w przypadku umowy zlecenia nie powinno się jej zastępować umową o dzieło. Jak nazwa wskazuje – umowa o dzieło jest umową sporządzoną z pracownikiem na wykonanie jakiegoś rezultatu w postaci materialnej lub niematerialnej. W związku tym, aby móc podpisać z pracownikiem tego typu umowę koniecznym jest zweryfikowanie, czy przedmiot umowy pasuje do pojęcia, jakim jest dzieło.
Ponownie, poprawność dobranej formy zatrudnienia może zakwestionować organ uprawniony, jakim jest ZUS. Przedsiębiorca poprzez niewłaściwe dobranie formy zatrudnienia może zostać wezwany to uzupełnienia należności z tytułu składek. Przedawnieniu ulegają należności po upływie 5 lat.
Umowa o pracę
Cechy charakterystyczne dla umowy o pracę:
- osobiste świadczenie pracy,
- określone miejsce i czas wykonywania pracy,
- gwarancja minimalnego wynagrodzenia,
- zadania polegające na wykonywaniu powtarzalnych czynności,
- obowiązek pracownika w starannym wykonywaniu obowiązków,
- obowiązek opłacania składek przez pracownika i pracodawcę.
Umowa o pracę jest najpopularniejszym rodzajem zawierania stosunku pracy. Do plusów takiej umowy należy przede wszystkim prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego, macierzyńskiego, rodzicielskiego. Poza tym pracownik ma uregulowany czas pracy, a nadgodziny są dodatkowo wypłacane. W przypadku tej umowy pracownikowi należy się również wynagrodzenie chorobowe. Umowa ta jednak nie daje tak dużej swobody, jak w przypadku umowy zlecenia, ponieważ UoP określa czas i miejsce pracy, dopuszcza nadzór przełożonego nad pracownikiem oraz wymaga wyrażenia zgody pracodawcy na świadczenie pracy poza zakładem pracy.
Umowa zlecenia
Cechy charakterystyczne dla umowy zlecenia:
- występuje możliwość powierzenia wykonania pracy osobie zastępującej,
- brak wyznaczonych godzin oraz konkretnego miejsca wykonywania pracy,
- gwarancja minimalnej stawki godzinowej,
- zadania polegające na wykonywaniu powtarzalnych czynności,
- obowiązek pracownika w starannym wykonywaniu obowiązków,
- obowiązek opłacania składek przez pracownika, jeśli jest jedynym tytułem do ubezpieczeń.
Umowa zlecenia to umowa popularna wśród młodych ludzi, którzy chcą dorobić. Plusem tego typu zatrudnienia jest zwolnienie z konieczności opłacania składek w przypadku studentów. Jednak zatrudnienie na podstawie tej umowy nie wlicza się do stażu pracy, pracownik nie ma prawa do płatnego urlopu oraz zwolnienia lekarskiego (wyjątek stanowi opłacanie składki chorobowej).
Umowa o dzieło
Cechy charakterystyczne dla umowy o dzieło:
- zobowiązanie do wykonania dzieła osobiście, chyba że zapisy w umowie stanowią inaczej,
- brak wyznaczonych godzin oraz konkretnego miejsca wykonywania pracy,
- gwarancja minimalnej stawki godzinowej,
- wykonywanie dzieła nie dotyczy powtarzalnych czynności,
- konieczność przedstawienia określonego rezultatu, który jest zgodny z oczekiwaniami zamawiającego
- brak obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenie.
Umowa o dzieło jest umową, która wymaga najmniej formalności, jednak jest też dla wykonującego dzieło najbardziej ryzykownym rodzajem zatrudnienia. Jest tak ze względu na fakt, iż do momentu, w którym dzieło nie zostało ukończone – zamawiający ma prawo odstąpić od umowy. W przypadku tej umowy nie mają zastosowania przepisy kodeksu pracy, zatem wykonawca dzieła jest pozbawiony płatnego urlopu, zwolnienia lekarskiego, czas pracy i nadgodziny nie występują.